Wijnstreek - Penedès

Penedès ligt net ten zuiden Barcelona, voor een deel in de provincie Barcelona en voor ander deel in de provincie Tarragona.

Geschiedenis

De geschiedenis van Penedès is, evenals die van Cataluña, waar het onderdeel van uit maakt, is zo oud als de geschiedenis van Spanje zelf.
De drang naar onafhankelijkheid, die zo kenmerkend is voor deze streek, is waarschijnlijk ontstaan doordat dit gebied (toen een koninkrijk) maar heel kort door de Moren bezet is geweest. De bewoners vluchtten over de Pyreneeën naar Frankrijk, hergroepeerden zich en vochten terug onder leiding van Karel de Grote die het gebied bij zijn Frankische Keizerrijk inlijfde. In 865 kwam Cataluña echter onder het bewind van de 'Condes de Barcelona' en tegen het einde van de 9e eeuw was het zo goed als onafhankelijk. 

De grootste expansie van Cataluña voltrok zich in de 13º eeuw toen Barcelona een grote haven werd, de Balearen veroverde en over het hele Middellandsezee gebied handel dreef. Op zijn hoogtepunt had Cataluña bezittingen in Turkije, Griekenland, de Balearen, Corsica, Sardinië, Sicilië en Valencia. Zijn handelsvloot heerste over de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan tussen Portugal en Afrika. In de 14º eeuw voerde zijn vloot handel met de Canarische Eilanden en de Azoren, samen met de Portugezen.

Aan dat alles komt een eind door de dood van Pedro IV in 1387. Onenigheid tussen de erfgenamen verdeelt de staat. Ook in Aragón blijven veranderingen niet uit: door het huwelijk van Ferdinand van Aragón met Isabella van Castilla verschoof het machtsoverwicht westwaarts en komt er een eind aan de Catalaanse onafhankelijkheid.
In de daarop volgende eeuwen vecht Cataluña, aan de zijde van Frankrijk een successieoorlog met Castilla uit. Na de oorlog krijgt het echter niet de beloofde onafhankelijkheid. Franse en Castiliaanse troepen verenigen zich om de Catalanen aan te vallen en er volgt een belegering die 13 maanden duurt. De Catalanen verliezen de strijd en dus ook hun regionale autonomie: hun wetten en taal worden afgeschaft en vervangen door de Castiliaanse.

Sinds die dag heeft Cataluña in het algemeen, en Barcelona in het bijzonder, elke gelegenheid te baat genomen om de verloren onafhankelijkheid te herwinnen. Het gevolg was de ene repressie na de andere tot het einde van de Spaanse burgeroorlog in 1939 en Cataluña zich wederom aan de kant van de verliezers bevond. De onverschrokken Catalanen lieten er echter geen twijfel over bestaan: een zekere vorm van autonomie was het enige punt op de agenda.
Gelukkig werd 'Catalunya' door de nieuwe grondwet in 1978 een van de 17 autonomias met een eigen regering en de Catalaanse taal en cultuur kreeg officieel bestaansrecht. Vandaag de dag is Barcelona Spanje's tweede stad en, hoewel Valencia meer wijn verscheept, blijft het de belangrijkste Middellandsezee haven. Het Catalaanse karakter wordt nog steeds gekenmerkt door onafhankelijkheid. Getuige daarvan het artistieke erfgoed van mensen als Salvador Dalí, Joan Miró, Antoni Gaudí en Pablo Picasso.

Wat de wijncultuur betreft is Cataluña in 30 jaar tijd van de Middeleeuwen op de 20º eeuw overgestapt. In de jaren '60 groeiden in de Catalaanse wijngaarden nog oude variëteiten met een hoge suikerproductie waar alcoholrijke 'rancio' wijnen van werden gemaakt. De architect van de grote stap voorwaarts was de familie Torres. 

Een andere bepalende factor in de groei van de Catalaanse wijnproductie was de opkomst van de mousserende wijn Cava. In de laatste jaren was dit het Spaanse wijngebied met de hoogste groei. Aanvankelijk - maar nu niet meer - kon men voor stille en mousserende wijnen dezelfde druiven gebruiken. Ook het roestvrijstaal, de temperatuurcontrole, en de nieuwe technologie pasten perfect bij de productie van beide typen wijn. Voeg daarbij het feit dat Cataluña altijd al een gebied is geweest met een meer dan gemiddelde welvaart (en dus ook voldoende investeringskapitaal), en de succesformule, die Cataluña tot een van Spanje's meest interessante en spannende kwaliteits-wijngebieden heeft gemaakt, is compleet.

Gastronomie

Gelegen tussen Zuid-Frankrijk en Noord-Spanje, kan Cataluña zich verheugen in een gunstige gastronomische positie. Het gebeid kent een zeer groot aantal restaurants met Michlin sterren. Locale gerechten zijn er in overvloed en zijn vooral gebaseerd op vis en schelp- en schaaldieren, speciaal kreeft, zeeduivel, mosselen, langoustines en al wat je kan verwachten van een belangrijke zeehaven. De Franse, of tenminste de Provencaalse invloed, vindt men vooral terug in de ali-oli knoflooksauzen die, net zoals pikante Catalaanse sauzen, dikwijls bij het hoofdgerecht geserveerd worden.

De Catalanen eten ook veel worst, van chorizo tot morcilla (bloedworst) en de witte versie hiervan, butifarra. Soep, stampot en stoofpotjes (zoals die gemaakt worden in Zuid-Frankrijk) waarin kip, pasta, eieren en groenten verwerkt worden, zijn eveneens erg populair. Als dessert eet men hier dikwijls crema catalana (een soort crème brûlée ), warm opgediend met nog smeltende suiker er bovenop.

Tot de plaatselijke kazen rekenen we Valle de Arán (van koemelk) en Montsec (geitenkaasje) uit Lleida, Serrat en Tupí (schapenkazen) uit de Catalaanse Pyreneeën, La Selva (van koemelk) uit Gerona, Mató ( koe- en geitenmelk) uit midden Cataluña en Garrotxa (geitenkaas) die in de hele autonomia gemaakt wordt.

Geografie en geologie

Penedès ligt net ten zuiden Barcelona, voor een deel in de provincie Barcelona en voor ander deel in de provincie Tarragona. De twee wijncentra zijn Sant Sadurní d'Anoia voor D.O. Cava wijnen, en Vilafranca del Penedés voor D.O. Penedès wijnen.

Men kan zich Penedès het best voorstellen als een reuze trap met drie treden, gelegen tussen de Middellandse Zee en het Spaanse Centraal Plateau. De laagste trede ligt op een hoogte tussen zeeniveau en 250m en is gekend onder de naam Baix-Penedès. Dit is een warm gebied dat gewone kwaliteitswijnen produceert. De tweede trede is Medio-Penedés, gelegen op 250m tot 500m, en produceert de meerderheid van de beste wijnen van deze D.O. De extra hoogte zorgt voor een koeler klimaat terwijl de zuidoostelijke ligging ten opzichte van de zon gunstig is voor het rijpen van de druiven. Het hoogst gelegen is Penedès Superior (500m tot 800m), aan de rand van het Centraal Plateau. Hier heerst een nog koeler klimaat (vergelijkbaar met de Champagnestreek en de Rijnvallei) en van de druiven die hier groeien wordt zeer goede wijn in kleine hoeveelheden gemaakt.

De bodemgesteldheid is overal vrijwel gelijk, hoewel de lagergelegen zones vooral uit zand bestaan en de hogergelegen meer klei bevatten. Diepte en drainage zijn overal goed. De bodem van Baix-Penedès heeft veel kalksteen (5 tot 20%) en de hoger gelegen gronden, met de beste wijngaarden zelfs nog meer. De hele regio heeft een gemiddelde van 20% calciumcarbonaat. De bodem is rijk aan fosfor, heeft een laag kaliumgehalte en een pH van 7-8.

Klimaat

Rekening houdend met het verschil tussen laag, midden en hoog kan men in het stellen dat Penedès een gematigd mediterraan klimaat heeft met maxima van 27,8ºC en minima van 2,6ºC. Het jaarlijkse gemiddelde bedraagt 14,4ºC. Er valt tussen de 500 en 600 mm en de zon schijnt gemiddeld 2.548 uur per jaar. Dankzij het gevarieerde landschap met verschillende micro-klimaten kunnen de boeren een zeer ruime selectie wijnen te maken.

Wijnen

In Penedès worden interessante moderne wijnen geproduceerd door inheemse en uitheemse druiven met elkaar te blenden.
De producenten worden geholpen door de variatie in hoogtes, landschappen en microklimaten waardoor veel verschillende druivensoorten het hier prima doen. Recent is er uitgebreid onderzoek gedaan naar het terughalen van oude inheemse soorten, naar de ontwikkeling van geïntegreerde en biologische wijnbouwtechnieken en is er geëxperimenteerd met nieuwe druivensoorten en diverse plantdichtheden. In Vilafranca del Penedès is een wijnmuseum gevestigd.